Een position paper wordt niet geschreven, maar in elkaar gezet. En wel in commissie. Uiteraard is er wel iemand die het op papier zet: de penvoerder. Dat kan een ghostwriter zijn of een redacteur. Deel 3 van 'Hoe maak je een position paper?' gaat over het schrijven van een position paper.
We hebben in deel 1 van deze blog gezien dat er verschillende vormen van position papers zijn. Het belangrijkste onderscheid wordt gemaakt tussen de position paper in ruime zin en de position paper in enge zin. In de laatste betekenis is de position paper bedoeld om een stellingname ten aanzien van een issue, onderwerp of thematiek naar voren te brengen om zo beleidsmakers, de 'omgeving' van de organisatie of de publieke opinie te beïnvloeden. In de ruime betekenis wordt met een position paper een thema 'neergezet'; dat kan de organisatie zelf zijn of een onderdeel daarvan. Bijvoorbeeld om te laten zien wie de organisatie is, waar ze voor staan en wat haar toegevoegde waarde is. Daarnaast wordt de position paper ook ingezet om een veranderingsproces goed op gang te brengen, om een cultuur-gerelateerd thema te belichten of om de missie, visie en/of strategie te positioneren.
Voor het schrijven van de position paper maakt dat natuurlijk verschil. De position paper in ruime zin geeft meer ruimte voor verbeelding en verbinding. Sterker: steek je zo'n verhaal te feitelijk of te rationeel in, dan krijgt de position paper al gauw het karakter van een serie dienstmededelingen en weet je dat je één of twee etages hoger in de boom moet klimmen om ruimte te maken voor verbeelding en verbinding. Bij de position paper in enge zin gaat het juist om een objectief kritisch-wetenschappelijke benadering volgens een vast schema. Het essay en het opiniestuk zitten daar weer tussenin. Ze voldoen niet aan de definitie van de position paper in enge zin omdat het essay en het opiniestuk subjectief mogen zijn, maar ze verdedigen wel een opvatting. De column doet dat in nóg sterkere mate.
POSITION PAPER: VOORBEREID ZIJN
In de position paper in enge zin breng je op een objectief kritisch-wetenschappelijke manier een opvatting naar voren. Eerst maar even een misverstand uit de weg ruimen: zo'n position paper wordt niet geschreven, maar in elkaar gezet. En wel in commissie. Het is dus veel meer een kwestie van verzamelen, interviewen, ordenen, analyseren, overleggen, structureren, formuleren, verwoorden, onderbouwen, inkleden en visualiseren dan van 'schrijven'. Vanwege de complexiteit gebeurt dat soms in (ad hoc) commissies. Uiteraard is er wel iemand die het op papier zet: de penvoerder. Niet alleen omdat het bij een position paper vaak gaat om voorgenomen beleid, wet- of regelgeving of omdat grondrechten in het spel zijn, maar ook omdat juristen geleerd hebben om te argumenteren, komt juridische kennis van pas. Tegenwoordig wordt dit werkveld daarom ook wel 'public advocacy'
genoemd. Veel lobbyisten zijn trouwens jurist. Kijk hier voor een position paper van Shell over (de afschaffing van) de dividendbelasting. Dan zie je meteen het verschil tussen schrijven en opstellen. Ook zie je mooi hoe de feitelijke informatie is verzameld en samengebracht in een lopend verhaal op hoofdlijnen met een oplossingsgerichte toon.
Elke organisatie bereidt zich voor op wat er komen gaat. Dat geldt helemaal voor issues. Dus ook als je niet meteen met een standpunt naar buiten wilt, kan het verstandig zijn om je alvast op je standpunt te oriënteren. Dan kun je er later ook makkelijker mee naar buiten treden. Goed voorbeeld is onze position paper over duurzaamheid voor verzekeraars.
POSITION PAPER EN VOORTSCHRIJDEND INZICHT
De ghostwriter of penvoerder doet er verstandig aan om zich te verplaatsen in de mindset van de geadresseerde: zijn dat beleidsmakers? De eigen medewerkers? Relaties? Is dat een specifieke doelgroep? Is dat de publieke opinie? Dat maakt verschil voor de toonzetting en de detailvoering. Zie ook de vorige twee blogs. Maar voor een position paper is het hoe dan ook belangrijk dat je ergens de eindregie en de eindverantwoordelijkheid belegt. De een wil er namelijk dit in, de ander dat; dan loop je het risico dat op het eind niemand er nog wat van snapt. Relevant is datgene wat bijdraagt aan de oplossingsrichting.
Minstens zo belangrijk: het scherp krijgen van de focus. Het gaat er bij een position paper vaak om dat je van een bord spaghetti een bord asperges moet zien te maken: wat is dan precies de focus? Dat ontaardt soms in een rituele dans rondom een wijkende kern of in een praathuis zonder uitgang. Focus daarom in het begin vooral op de oplossingsrichting: hoe ziet die eruit? Wat is daar dan voor nodig? Hoe werk je daar naar toe? Dat kan natuurlijk ook inhouden dat je radicaal tegen een voorgenomen of voorgesteld beleid of standpunt bent. Maar dan wel beargumenteerd. Ruim vervolgens genoeg tijd in voor de oriëntatiefase en vervolgens ook reflectietijd in voor close- en distant reading. Spreek met elkaar een duidelijke procesroute af. Je wilt niet aan de achterkant nog allerlei feedback krijgen die je liever aan de voorkant had gehad.
Ben je zelf bezig met een position paper en zoek je een ervaren redacteur of ghostwriter?
Wil je eerst 'Sparren met een collega van buiten'.
Wil je zelf schrijven, maar zoek je een 'Coach bij Position Paper maken'.
Of wil je liever eerst de focus scherp krijgen? Kijk dan op: Hoe faciliteer je een brainstorm?
een objectief en kritisch-wetenschappelijke POSITION PAPER schrijven
Er zijn grofweg twee manieren om een position paper te schrijven: de wetenschappelijke manier en de meer essayistische manier. Het verschil is dat je bij de eerste variant werkt met een strak schema en voor een objectief-rationele benadering kiest, terwijl je je bij een meer essayistische benadering laat leiden door het onderwerp en op een meer intuïtieve manier tot een position paper komt. Zolang de essayistische benadering getuigt van een kritisch-journalistieke houding, heeft die benadering als grote voordeel dat je de doelgroep op een vloeiende manier meeneemt in de zienswijze. Het schema voor de wetenschappelijke benadering ziet er zo uit: stelling, context: waarom is het onderwerp en de stelling relevant? Hoe wordt er over dit onderwerp gedacht? Dit deel is een oriëntatie op het onderwerp. Dan kom je op de presentatie van oppositionele standpunten en de kritisch-wetenschappelijke weerlegging daarvan (die dus indirect pleiten voor het eigen standpunt). Aan het slot kom je na alle voors en tegens afgewogen te hebben, terug op de relevantie van het issue en dus op de introductie (maar dan in andere bewoordingen) en volgt de conclusie. Zeker als de position paper gericht is op het beïnvloeden van beleidsmakers, is het verstandig om te eindigen met een actieplan: wat moet er nu concreet gebeuren?
een essayistische position paper schrijven
De essayistische benadering leent zich vaak beter voor een bredere toepassing en dus ook voor het beïnvloeden van doelgroepen of de publieke opinie. Omdat je met een essayistische benadering meer ruimte hebt om aandacht te geven aan de context van de feiten, neem je de doelgroep vaak net wat makkelijker mee dan wanneer je kiest voor een puur wetenschappelijke benadering. De kritisch-wetenschappelijke benadering roept ook een kritisch-wetenschappelijke attitude op bij de lezer. Die zal door de toonzetting van het stuk de neiging hebben om de stelling te weerleggen. Daarvan was de auteur zich, als het goed is, ook bewust, reden waarom hij/zij de position paper van een onweerlegbaar karakter heeft voorzien; wat vervolgens bij de lezer nóg sterker de neiging oproept om er een gat in te schieten.
Dat nadeel ondervangt de auteur met een essayistische benadering. Dan gebruikt de opsteller bovenstaand schema op een meer impliciete, intuïtieve manier. Maar uiteraard moet ook dan de redenering zuiver, logisch, kritisch en valide zijn. Tegenstanders mogen geen gaten in het betoog kunnen schieten. Zo'n essayistische benadering heeft als groot voordeel dat de auteur de lezer 'in vervoering' brengt; als lezer reis je met de auteur mee. Dat vergt in stilistische zin wel (veel) meer van de penvoerder. Voor position papers als basis voor een veranderingstraject, het positioneren van een organisatie of de missie, visie en strategie is er echter geen andere manier dan de essayistische benadering. En laat dat nou ook de beste manier zijn.
In opdracht van de burgemeester van Amsterdam hebben we een position paper gemaakt voor het Wallen-beleid,
een position paper voor het Taxibeleid na de Taxi-oorlog, een position paper voor de komst van Food Center Amsterdam, een position paper om 'Eenzaamheid in de stad' tegen te gaan en een position paper over de uitvoering van ruimtelijke en infrastructurele onderwerpen. Kijk hier voor Hoe maak je een beleidsnota?
fases in het schrijfproces van een position paper
Voor het schrijven van een position paper doorloop je meestal drie fases: oriëntatiefase, bedoeld om op vlieghoogte te komen van het onderwerp. Deze fase bestaat uit research en oriënterende interviews. In deze fase kan het ook helpen als je weet in welk krachtenveld je zit. Breng dat in kaart: wie is medestander, wie tegenstander? Letterlijk: wie zit waar met welke argumenten? Is er al eerder een oppositionele of corresponderende position paper verschenen? Is er al relevant wetenschappelijk, dus peer reviewed onderzoek gedaan waar je naar kunt verwijzen? Zijn er statistische gegevens uit betrouwbare bron waar je naar kunt verwijzen? Heeft de brancheorganisatie al een positie ingenomen? Hoe zitten de media in de wedstrijd? Organisaties snappen als geen ander dat daar de slag uiteindelijk wordt gewonnen. Bij een position paper gaat het behalve om de kracht van argumenten immers ook altijd om beeldvorming.
Het product van deze fase is een breed 'tussendocument' met een verkennend karakter en richtingen met onderbouwing. Daarmee kan (tweede fase) de organisatie meer gericht de focus voor de position paper bepalen en de argumentatie onderbouwen. De derde fase is de conceptfase waarin de contouren voor de position paper worden opgetrokken. Dan komt ook de omvang in beeld. In de vierde fase legt de auteur dit ruwe concept voor aan de begeleidingscommissie of de persoon c.q. personen die het traject volgen. Een sessie om met elkaar de feedback te bespreken is geen overbodige luxe. Wat in elk geval voorkomen moet worden is dat de auteur van alle kanten feedback krijgt, zonder zich te hebben kunnen 'verdedigen'. Enige coördinatie helpt. In de laatste fase rondt de auteur de position paper af.
HOOR EN WEDERHOOR
Reageren op de opinie van een ander vergroot de kans op publiciteit of zendtijd. Tuurlijk heeft jouw organisatie een mening, maar als je de beeldvorming wilt beïnvloeden maak je, voordat je met je standpunt naar buiten komt, eerst een informatie-lus via de oppositie weer terug naar jezelf. Kijk dus niet alleen naar de eigen oplossingsrichting; dat is eerder iets voor een opiniestuk of meer nog voor de column. In een position paper heb je op een objectief-wetenschappelijke manier te reageren op oppositionele standpunten. Net als in de journalistiek, de wetenschap en in de rechtspraak doe je dus aan 'hoor en wederhoor'. Kijk kritisch welk narratief achter de positie van de tegenpartij zit en welk narratief jij daar tegenover zet. Het narratief is als het ware de kernredenering van je position paper. Dat gezegd hebbend, ook een opinie in een krant of in een radio- of tv-optreden komt sterker over als je er blijk van geeft dat je je hebt verdiept in het narratief van de ander. Het geeft je meer zendtijd en je presenteert jezelf meer als een autoriteit.
Bob Duynstee is een ervaren communicatieadviseur en ghostwriter. Hij studeerde rechten aan de UvA en schreef van 1990 - 2000 voor diverse landelijke kranten. Bob heeft ruime ervaring als adviseur en ghostwriter, redacteur of penvoerder met het opstellen van overtuigende position papers.
wij hebben o.a. postion papers gemaakt voor:
Reactie schrijven