Hoe schrijf je een opiniestuk of een opiniërend artikel? 28 Tips

Een opiniestuk in een vakblad of krant draait om... tadaaaaa: de opinie. Dan gaat het dus verder alleen nog maar om het 'stuk' en daar zijn in een landelijke krant zo'n 300 tot 800 woorden voor beschikbaar. Bar weinig, dus beperk je tot de hoofdlijn. Dat is het voordeel van een online platform en van sociale media, daar krijg je doorgaans meer ruimte. Hoe schrijf je een opiniestuk? 28 Tips.

Professionele organisatie doen er wijs aan om een thought leadership strategie te volgen. Dat dwingt consultants, advocaten, artsen, accountants en andere professionals om zich in de frontlijn van hun vakgebied te bewegen en de opinies van decision makers en opiniemakers in hun vakgebied te volgen en daar op te reageren. Schrijven scherpt het denken en als het schrijven dat al niet doet, dan is het wel het tegengeluid dat je kunt verwachten. Daar is niks mis mee; wie bang is en in zijn schulp blijft kruipen hoeft ook niet te rekenen op naamsbekendheid en op een thought leadership positie in de markt. Maar hoe werkt dat in de praktijk?

Opinieredactie

Mijn eerste stuk dat ik langs de poortwachters kreeg was een opiniestuk in de Volkskrant. Het ging over de relatie tussen ouders en kinderen m.b.t. de polio-vaccinatie. Die vaccinatie was rond 1990 met een nieuwe uitbraak weer actueel geworden door de weigering van ouders in gereformeerde kringen. In het stuk woog ik de vrijheid van godsdienst van de ouders af tegen het recht op (veilig) leven van het kind. Het was de tijd van de floppy-disks. Ik liet de disk met een print achter op de Volkskrantredactie ter attentie van Arnold Koper. Toen ik na een week nog steeds niks had gehoord, haalde ik het pakketje maar weer op en fietste ermee naar de redactie van Vrij Nederland, om daar na een week te horen dat ze dit stuk niet gingen plaatsen. Op de terugweg regende het pijpenstelen. Terwijl ik opnieuw langs het Volkskrantgebouw aan de Wibautstraat kraste, dacht ik: kan mij wat bommen en leverde de flop met kopie opnieuw daar in. De volgende dag stond het stuk prominent op de opiniepagina. Les 1: timing. Hoe schrijf je een opiniestuk?

Algemeen

Snij zaken bondig aan en beperk je in het aantal punten dat je naar voren wilt brengen.
Probeer aan te sluiten bij of in te haken op de actualiteit (timing).
Vraag je af hoe origineel je standpunt is c.q. hoe origineel je onderbouwing is. In bovengenoemd stuk was ik niet zomaar voor of tegen vaccinatie, maar volgde ik een originele redenering.
Wees stellig; een beetje zoals een advocaat. Op 50 kleuren grijs zit niemand te wachten.
Werp geen vragen op, maar kom met antwoorden en oplossingen.
Word geen puntzak-specialist; verlies je niet in details en hou de hoofdlijn vast.
Verberg je eigen betrokkenheid niet.

Opiniestuk in het Parool van 27 juni 2023. Hierin bracht ik drie punten naar voren. Het punt dat ik wilde maken, staat netjes in de kop en in de intro.

Structuur

Begin om te beginnen met wat jouw opinie relevant of actueel maakt en zoek daarvoor aansluiting bij het issue, de thematiek of context.
Val dus met de deur in huis en zaag van dik hout planken: wat levert jouw voorkeursrichting op in termen van maatschappelijke winst c.q. wat kost de oppositionele richting de maatschappij?
Bij de intro gaat het vooral om de wat-vraag (issue, thema, context); bij je betoog zelf om de waarom-vraag en aan het slot om het 'dus'.
Hoe korter de kop, hoe beter.
Snij de kop toe op je invalshoek en pas de kop daar gedurende het schrijven steeds op aan (puntiger, pakkender).
Pas de intro gedurende het schrijfproces steeds op de opinie aan (korter door de bocht, scherper).
Hoe korter en scherper (pakkender) de intro, hoe beter.
Werk in alinea's; dat maakt de lijn van je betoog voor jezelf, voor de redacteur en voor de lezer duidelijk.
Werk via de alinea's in een kaarsrechte lijn naar de conclusie of uitsmijter ('dus') toe.
Pas de conclusie of uitsmijter steeds aan: hoe scherper en strakker, hoe beter.
Controleer elke alinea vanuit de lijn 'opening-uitsmijter' op het punt dat je daarin, dus in die alinea wil maken.

Argumentatie

Opiniestuk schrijven — Argumenteer vlijmscherp op de inhoud maar nooit op de persoon.

Een analyse is geen opinie en hoort niet thuis in een opiniestuk.
Verdiep je van tevoren in de argumenten van je tegenstanders maar ga vooral uit van het eigen standpunt.
Inventariseer of er betrouwbare medestanders zijn en verwijs daar naar: instituut, onderzoek, wetenschappers.
Reken je opinie door: wat zou dit maatschappelijk betekenen?
Wees kritisch: één drogreden en je bent af.
Hou je ogen op de bal en speel niet op de man.

Stijl

Schrijf in spreektaal en vermijd dure, abstracte en verhullende woorden.
Vertel je redeneringen gewoon eens aan jezelf en schrijf het ook zoveel mogelijk in die bewoordingen op, terwijl je je afvraagt: is dit overtuigend?
Schrijf recht voor zijn raap; met een metafoor, anekdote of voorbeeld doe je dat niet per se, dus kijk daar mee uit.
Neemt niet weg: een rake metafoor, anekdote of treffend voorbeeld werkt vaak als een sterk argument (pars-pro-toto).
Werk met signaalwoorden, dus met woorden die het verband aangeven tussen de alinea's.
Schrijf met een warm hart (toon je emotie) maar met een koel hoofd (weeg je argumenten).

Aftiteling

Maak in je aanbieding van het opiniestuk aan de redactie en in de intro/aftiteling duidelijk waarom jij dit zegt of vindt. Dat geldt uiteraard ook voor een online plaatsing.